فرآیند نقشه برداری (Surveying) ساختمان به عنوان یکی از اساسی‌ترین روش‌های بررسی ساختمان و ارائه ارزیابی دقیق از وضعیت یک ملک به شمار می‌رود. این فرآیند شامل یک بازرسی گسترده، تخصصی و فنی از تمام جوانب تخصصی ملک است. نقشه برداری عموماً موجب تعیین وضعیت ملک، خطرات و مخارج احتمالی مورد نیاز، تعیین برنامه‌های اصلاحی یا نگهداری مناسب می‌شود. در واقع نقشه برداری نیاز پایه‌ای برای شروع ساخت و ساز به شمار رفته و می‌تواند از بروز بسیاری از اشتباهات در ساختمانسازی جلوگیری به عمل آورد.
از آن جایی که صنعت ساختمان در اقتصاد کشور نقش اساسی و مهمی دارد، صاحب نظران در این زمینه همیشه به دنبال ارتقاء سطح کیفی آن بوده‌اند. این موضوع سبب ایجاد گستردگی در انواع نقشه برداری ساختمان شده است. به طور کلی نقشه برداری ساختمان یک فرآیند علمی و تخصصی است که طبق آن اندازه‌گیری دقیق و تعیین موقعیت نسبی و مطلق هر سازه در مقیاس مختصات دکارتی XYZ یا در مقیاس طول و عرض جغرافیایی مشخص می‌شود. در این مقاله از سری مقالات سایت پارسلند سعی کرده‌ایم شما را با فرآیند انواع نقشه برداری ساختمان، تجهیزات نقشه برداری ساختمان و نکات قابل توجه آن آشنا کنیم. همراه ما باشید.
اصول نقشه برداری ساختمان
شاید دقیقا ندانید اما حتما دیده‌اید که نقشه برداری ساختمان چگونه انجام می‌شود. به طور کلی نقشه برداری در قالب دو مرحله اساسی انجام می‌شود. مرحله اول مرحله برداشت اطلاعات و تجزیه و تحلیل زمین و سازه است و مرحله دوم که طبق آن نتایج مرحله اول توسط کارشناسان ارائه می‌شود. اما در این دو مرحله از اصول نقشه برداری ساختمان دقیقا چه اتفاقی می‌افتد؟ در ادامه این بخش از مقاله با پاسخ به این سوال همراه ما باشید.
اصول نقشه برداری؛ مرحله اول، برداشت
در این مرحله متخصص نقشه برداری با استفاده از ابزار و تجهیزات مورد نیاز مانند ژالن، شاخص (میر)، متر و دوربین نقشه برداری اقدام به نقشه برداری و ثبت مشخصات زمین، مشخصات سازه، زوایا، طول و عرض جغرافیایی و مواردی از این دست می‌کند. برای انجام صحیح این پروسه، نقشه‌بردار ابتدا نقطه‌ای مشرف به نقاط مورد بررسی را انتخاب می‌کند.
نقشه بردار پس از تراز کردن دوربین نقشه برداری، دستیار خود را به نقاط مورد نظر می‌فرستد و کمک نقشه بردار شاخص را که خط‌کشی بلند به طول 3 تا 4 متر است تراز می‌کند و در نهایت نقشه‌بردار به اصطلاح اقدام به برداشت می‌کند. در فرآیند برداشت، نقشه‌بردار اطلاعاتی نظیر ارتفاع، زاویه و مختصات جغرافیایی نقطه مورد نظر و فاصله دوربین و شاخص را اندازه‌گیری و ثبت می‌کند. نقشه‌بردار برای اندازه‌گیری فاصله دوربین و شاخص از متر لیزری استفاده می‌کند.
اصول نقشه برداری؛ مرحله دوم، ارائه نتایج کارشناسی
در این مرحله از نقشه برداری ساختمان با استفاده از مشخصات به دست آمده در مرحله قبل، نقشه زمین، مقاطع طولی و عرضی در قالب جدول و داده‌های دقیق به کارفرما ارائه می‌شود.
نقشه برداری ساختمان چه زمانی انجام می‌شود؟
حال که با اصول کلی نقشه برداری ساختمان آشنا شدیم، بهتر است به این موضوع بپردازیم که بهترین زمان برای انجام این کار چه زمانی است و اصولا نقشه‌برداری ساختمان چه زمانی انجام می‌شود؟ به طور کلی نقشه برداری ساختمان می‌تواند پیش از احداث سازه و در مراحل طراحی و مطالعاتی، حین احداث سازه و مراحل خاکبرداری و پایدارسازی و پس از آن و پس از مراحل اجرای سازه و اسکلت انجام گیرد.
نکته مهم این است که انجام فرآیند نقشه برداری قبل از احداث ساختمان امری حیاتی است و جزء ملزومات قانونی و ایمنی ساختمانسازی به شمار می‌رود. در حالی که فرآیند نقشه برداری حین ساخت و ساز و پس از آن امری اغلب اختیاری است که به درخواست کارفرما و جهت بررسی و کنترل کیفی سازه انجام می‌شود.
مهم‌ترین تجهیزات نقشه برداری ساختمان
همانطور که گفته شد نقشه برداری یک فرآیند تخصصی، علمی و مهندسی است. علاوه بر تخصص و دانش، برای انجام دقیق فرآیند نقشه برداری به تجهیزات حرفه‌ای نیز احتیاج است. در این بخش از مقاله نگاهی به مهم‌ترین تجهیزات نقشه برداری، ویژگی‌ها و کاربردهای هر کدام خواهیم داشت.
1 . ترازیاب نقشه برداری
ترازیاب نقشه برداری یک وسیله اپتیکال است که جهت تعیین اختلاف ارتفاع بین دو یا چند نقطه نسبت به هم و یا نسبت به یک سطح مبنا در نقشه برداری و یا ساخت و ساز استفاده می‌گردد. ترازیاب‌های آبی (Water Level) از جمله اولین ترازیاب‌هایی بودندکه در ساختمان سازی مورد استفاده قرار می‌گرفتند. امروزه این ترازها جای خود را به ترازهای شیشه‌ای حبابی فعلی داده‌اند.
اما ترازیابی اپتیکال (Optical Level) ترازیابی است که برای فرآیند نقشه برداری مورد استفاده قرار می‌گیرد. همانطور که حتما دیده‌اید این ترازها بر روی سه پایه مخصوص نصب شده و با سه پیچ تنظیم محور نشانه روی دوربین به صورت افقی قرار می‌گیرد. امروزه ترازیاب‌ها در دو نوع آنالوگ و دیجیتال تولید می‌شوند.
2 . دوربین نقشه برداری
به طور کلی دوربین نقشه برداری به دو دسته دوربین ترازیاب یا همان نیوو و دوربین زاویه‌یاب یا به اصطلاح تئودولیت تقسیم می‌شود. امروزه و با پیشرقت تکنولوژی دوربین‌های توتال استیشن ساخته شده اند که همزمان کار ترازیابی و زاویه سنجی را انجام می‌دهند. در این قسمت به صورت خلاصه با انواع دوربین نقشه‌برداری آشنا خواهیم شد.
دوربین نقشه برداری نیوو یا ترازیاب
کاربرد دوربین نیوو برای اندازه‌گیری اختلاف ارتفاع بین دو نقطه و تعیین ارتفاع نقاط مورد نظر است. دوربین نیوو علاوه بر خود کنسول دوربین که معمولا از دو عدسی شیئی و چشمی درست شده است، شامل تراز و سه پایه مخصوص نیز می‌شود. اما در نیوو از کجا متوجه می‌شویم که نقطه تراز است؟ بر روی عدسی شیئی دوربین نقشه برداری نیوو یا ترازیاب دو تار به نام ریکتول وجود دارد که بر هم عمود هستند و در صورتی که نقطه مورد نظر تراز باشد، این دو خط کاملا صاف هستند.
علاوه بر موارد گفته شده دوربین نقشه برداری نیوو یا ترازیاب یک تراز کروی، دو تراز لوبیایی در طرفین و سک شاغول کوچ هم در وسط سه پایه متحرک خود دارد.
دوربین نقشه برداری تئودولیت یا زاویه سنج
تعیین زاویه و فاصله در فرآیند نقشه برداری توسط دوربین تئودولیت یا زاویه سنج انجام می‌شود. دوربین تئودولیت مانند دوربین نیوو از اجزائی مانند عدسی شیئی، عدسی چشمی و تراز کروی تشکیل شده است.
به عبارت دیگر دوربین نقشه برداری تئودولیت یکی از انواع دوربین نقشه برداری و یکی از ابزارهای مهندسی است که برای اندازه‌گیری زاویه‌های افقی و عمودی در شبکه‌های مثلث بندی‌شده به کار می‌رود که دارای دو نوع دیجیتال یا همان توتال استیشن و اپتیکی می‌باشد که تجربه نشان می‌دهد دوربین اپتیکی دارای دقت بیشتری است. با وجود حضور دوربین‌های توتال استیشن در بازار، به دلیل دقت بالای این دوربین کاربردهای فراوانی در رشته‌های مختلفی مهندسی مانند مهندسی عمران، مهدسی معماری و نقشه برداری دارد.
دوربین نقشه برداری توتال استیشن
دوربین توتال استیشن (Total Station)، همانطور پیش‌تر گفته شد از ترکیب عملکرد دو دوربین نییو و تئودولویت تشکیل شده است. در حقیقت با استفاده از دوربین نقشه‌برداری توتال استیشن اندازه‌گیری ارتفاع، زاویه و فاصله افقی به صورت همزمان قابل انجام است. این دوربین‌ها در دو نوع اپتیکال و دیجیتال در بازار موجود هستند که نوع دیجیتال آن به علت افزایش راحتی کار، تهیه خروجی از داده‌ها و امکان استفاده از داده‌ها در نرم‌افزارهای گزارش‌گیری مهندسی، بسیار پرکاربرد و پرطرفدار شده است. اما به نظر بسیاری از مهندسان نقشه‌برداری، دقت دوربین نقشه‌برداری توتال استیشن اپتیکال بسیار بیشتر است و به همین خاطر هنوز در بسیاری از نقاط جهان از دوربین‌های اپتیکی نیز استفاده می‌شود.
7 کاربرد اساسی نقشه‌برداری در ساختمانسازی
خدمات نقشه برداری در همه فرآیند ساختمانسازی تاثیر‌گذار است. در این بخش مهم‌ترین کاربردهای نقشه برداری ساختمان در ساختمانسازی را به شما معرفی می‌کنیم.
. بررسی و تعیین حدود اربعه و مساحت وضعیت موجود زمین و مطابقت با سند ثبتی
. همکاری با تیم طراحی و معماری و تعیین بهترین مکان احداث ساختمان
. جانمایی و پیاده‌سازی سایت پلان و محل فونداسیون بر اساس دستور نقشه شهرداری
. کنترل اجرایی گودبرداری، خاکبرداری و خطوط تراز بسترسازی
. جانمایی و کنترل موقعیت محورهای سازه، ستونها و اسکلت فلزی و بتنی
. کنترل تراز بتن، تاسیسات ساختمانی، سقف کاذب و مانند آن
. پیاده‌سازی نما‌های پیچیده طراحی، رمپ‌ها و سایر اجزای فنی ساختمان
شرکت ساختمانی پارسلند
شرکت ساختمانی پارسلند، کلیه خدمات ساختمانی نظیر طراحی و معماری ساختمان، اخذ مجوزات ساختمانی، طراحی دکوراسیون داخلی، نوسازی و بازسازی ساختمان را با بالاترین کیفیت ارائه می‌دهد. شرکت ساختمانی فرداسازان سرزمین پارس (پارسلند)، با سابقه‌ای درخشان در انجام پروژه‌های متنوع ساختمانی در خدمت شماست.
شما می‌توانید برای کسب آخرین اخبار و اطلاعات حوزه قوانین و مقررات ساختمانی، مشاوره تخصصی در تمامی حوزه‌های ساختمانی، انجام پروژه ساختمانی خود و مشارکت در ساخت و ساز و سرمایه گذاری با کارشناسان ما در پارسلند تماس بگیرید.
پارسلند تنها یک شرکت ساختمانی در اصفهان نیست. فرداسازان سرزمین پارس در بسیاری از استان‌های کشور مانند تهران شعبه و دفتر مرکزی فعال دارد.
نویسنده: سید مهدی عدنانی ساداتی
- انواع بالکن و تراس و ویژگیهای آن - اکتبر 15, 2022
- به روزترین روش‌های ساخت و ساز دنیا - اکتبر 4, 2022
- استانداردهای طراحی راه پله ساختمانها - اکتبر 1, 2022
