صفر تا صد مدیریت پروژه‌های ساختمانی

مبحث مدیریت پروژه‌های‌ ساختمانی یا Construction project management، از برنامه‌ریزی و طراحی گرفته تا مدیریت منابع، تخصیص بودجه و موارد دیگر، به شما کمک می‌کند کل فرآیند ساخت و ساز را کنترل کرده و کارایی آن را افزایش دهید. اما این مبحث مهم در پروژه‌های ساختمانی دقیقا به چه معناست؟ در این مقاله از سری مقالات سایت پارسلند قصد داریم شما را با صفر تا صد مدیریت پروژه‌های ساختمانی آشنا کنیم. به طور کلی مدیریت پروژه ساختمانی شامل هدایت و سازماندهی هر بخش از چرخه عمر پروژه، از ایده‌پردازی تا تکمیل است. این امر یک فرآیند مدیریتی است که با هدف ارائه به موقع، کنترل کیفی، مدیریت ریسک و مدیریت مسائل مالی پروژه‌های ساختمانی صورت می‌گیرد. در واقع مدیران پروژه برای کنترل و مدیریت پروژه، با تمام اعضای تیم درگیر در یک پروژه ساخت و ساز، از معماران گرفته تا مالکان و پیمانکاران، تعامل خواهند داشت.

مدیر پروژه‌ ساختمانی کیست؟

از برنامه‌ریزان مالی و مدیران گرفته تا پیمانکاران و مهندسان هر یک به نحوی کنترل بخشی از پروژه را به عهده دارند، اما هیچ یک از آن‌ها به انداره مدیر پروژه برای فرآیند مدیریت پروژه ساختمانی حیاتی نیستند. نقش مدیر پروژه ممکن است توسط یک پیمانکار، مالکی که پروژه‌های داخلی را مدیریت می‌کند، یا حتی یک مدیر ساخت و ساز اختصاصی بر عهده گرفته شود.

هدف مدیر پروژه این است که اطمینان حاصل کند که کل فرآیند ساخت و ساز بدون مشکل و طبق برنامه پیش می‌رود. در واقع مدیران پروژه مسئول حفظ یک برنامه فشرده، کنترل بودجه، تخصیص منابع، اجتناب از پراکندگی و بی نظمی و تضمین کیفیت هستند.

مهم‌ترین مراحل مدیریت پروژه‌های ساختمانی

فرآیند مدیریت پروژه به بخش‌ها و قسمت‌های مختلفی تقسیم می‌شود که در بحث کنترل کلی پروژه هر بخش از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این بخش از مقاله مدیریت پروژه‌های ساختمانی مهم‌ترین مراحل مدیریت پروژه‌های ساختمانی را با هم بررسی می‌کنیم.

گام اول: برنامه‌ریزی و توسعه

قبل از شروع یک پروژه ساختمانی، باید قابلیت انجام آن بررسی شود. در واقع پاسخ دادن به این سوال که آیا پروژه موجود قابل پیاده‌سازی است یا خیر؟، اولین و مهمترین بخش فرآیند ساخت و ساز به شمار می‌رود. همانطور که می‌دانید توقف پروژه‌ها پس از شروع بسیار پرهزینه است و هر چه بیشتر پیشرفت کنند، زیان‌های احتمالی توقف پروژه بیشتر نیز می‌شود.

برای انجام صحیح فرآیند برنامه‌ریزی و توسعه پروژه‌های ساختمانی می‌توان از مواردی مانند: انجام مطالعات امکان‌سنجی، بودجه‌بندی سرمایه و تهیه فهرست‌های طرفداران و مخالفین استفاده کرد. به طور کلی سه مرحله این گام شامل برنامه‌ریزی و امکان سنجی، طراحی شماتیک و تهیه اسناد قرارداد ساختمانی است. مراحلی که به مدیران پروژه این امکان را می‌دهد که با استفاده از تیم‌های تخصصی، اهداف پروژه، امکان انجام آن، اندازه ساختمان، میزان استفاده از فضا و تعداد اتاق مورد نیاز را تعیین نمایند. پس از اتخاذ این تصمیمات نیز، یک سند شروع پروژه (PID) ایجاد می‌شود.

گام دوم: طراحی پروژه

پس از طی کردن مرحله برنامه‌ریزی و توسعه، مرحله طراحی شروع می‌شود. این مرحله شامل توسعه همه چیز از مفهوم اولیه پروژه تا نقشه‌های دقیق که طرح نهایی را نشان می‌دهد، است. در این مرحله با در نظر گرفتن جدول زمانی و هزینه‌ها، سبک معماری انتخاب می‌شود، طرح‌های مختلفی تهیه می‌شوند، طرح‌ها تکامل پیدا می‌کنند و در نهایت نقشه‌ها و مشخصات نهایی طراحی پروژه ساختمانی تهیه می‌شود.

پس از نهایی شدن و تایید طرح، زمان آن است که به مرحله پیش ساخت برویم. اما قبل از انجام این کار توجه به چند نکته در افزایش کیفیت طراحی پروژه بسیار حائز اهمیت است:

. ارتباطات با مشتری، طراحان خبره و معماران

. استفاده از تکنولوژی روز دنیا در طراحی ساختمان مانند استفاده از نرم‌افزارهای طراحی گرافیکی

. توجه به پتانسیل پروژه و محل پیاده‌سازی

. استفاده مناسب از فضاها

گام سوم: فرآیند پیش ساخت پروژه

گام سوم در مهم‌ترین مراحل مدیریت پروژه‌های ساختمانی، انجام فرآیند‌های پیش ساخت پروژه است. به طور کلی فرآیند پیش ساخت شامل طیف گسترده‌ای از وظایف حیاتی است که یک نقشه راه برای ساخت پروژه ایجاد می‌کند. در حقیقت در این گام است که تعیین می‌شود، چه کاری، در چه زمانی، چگونه و با چه هزینه‌ای انجام خواهد شد.

اگر همه طرف‌ها به برنامه تهیه شده پایبند باشند و نقش‌های خود را به طور کامل اجرا کنند، پروژه را به موقع، استاندارد و در حد بودجه تحویل می‌دهند. تعریف و تخصیص منابع، تنظیم بودجه، تعیین جدول زمانی پروژه، تقسیم وظایف، ترسیم نقش کار و عملیات از طریق ساختار‌هایی نظیر ساختار شکست کار WBS و ساختار تجزیه سازمان OBS بخشی از مواردی است که در این مرحله انجام خواهد شد.

ارزیابی ریسک و برنامه‌ریزی اضطراری نیز بخش عمده‌ای از فرآیند پیش ساخت پروژه ساختمانی هستند. به طور کلی کارها به ندرت همانطور که در طول یک پروژه ساخت و ساز برنامه ریزی شده است پیش می روند و اغلب به دلیل عوامل خارج از کنترل شما تحت تاثیر قرار خواهند گرفت. بنابراین مدیران پروژه و سهامداران باید برای همه چیز آماده شوند. هرچه در این زمینه فعال‌تر باشید، زمان، پول و منابع کمتری را در تلاش برای بازگشت به مسیر در صورت بروز مشکل، از دست خواهید داد.

در مرحله پیش از ساخت، مسائل قانونی، مجوزها و قوانین ساختمانی متعددی وجود دارد. بدون مدیریت صحیح این مسائل، اخذ مجوزات و کنترل اسناد می‌تواند به چالش فرآیند پیش ساخت پروژه تبدیل شود. نگران نباشید، یکی از خدمات منحصر به فرد شرکت ساختمانی فرداسازان سرزمین پارس (پارسلند)، ارائه مشاوره و خدمات تخصصی اخذ کلیه مجوزات ساختمانی است. شما کافیست با کارشناسان ما در پارسلند تماس بگیرید، تا در کم‌ترین زمان ممکن و با کم‌ترین هزینه فرآیند‌های قانونی پروژه ساختمانی شما انجام شود.

گام چهارم: تامین تدارکات پروژه

در طول این مرحله، تیم پروژه تمام مواد، ابزارها و خدمات لازم برای تکمیل پروژه را سفارش، خرید یا اجاره می‌کند. این مرحله از پروژه ساخت و ساز بسته به محدوده پروژه، در دسترس بودن منابع و تاریخ شروع می‌تواند کم و بیش چالش برانگیز باشد.

تامین تدارکات پروژه شامل تامین منابع، خرید و حمل و نقل مواد و خدماتی است که برای تکمیل یک پروژه نیاز دارید. مدیران تدارکات و زنجیره تامین باید برنامه‌ریزی دقیقی از نیازها ارائه دهند تا هزینه‌های غیرمنتظره را در این مرحله به حداقل برسانند. با این حال، برخی از نوسانات قیمت‌ها در بازار اجتناب ناپذیر است. شما باید این خطر را تا حد امکان از طریق برنامه‌ریزی قوی پیش از ساخت در نظر بگیرید.

همچنین مواردی مانند محل تامین مواد، مصالح و تجهیزات مورد نیاز، انتخاب زمان اجرای تدارکات، تعیین استراتژی انعطاف‌پذیر، در فرآیند تامین تدارکات پروژه بسیار حائز اهمیت است. دقت در تعیین و بررسی این موارد موجب کاهش هزینه‌های نگهداری، حفظ نقدینگی پروژه، کاهش خطر تاخیر در ارسال و کمبود مواد و مصالح خواهد شد.

گام پنجم: شروع ساخت و ساز

گام پنجم شروع ساخت و ساز است. در واقع شما برنامه‌ریزی خود را انجام داده‌اید، تقسیم وظایف کرده‌اید و منابع لازم برای شروع کار را در اختیار دارید. اکنون ساخت و ساز می تواند آغاز شود. در این مرحله از مهم‌ترین مراحل مدیریت پروژه‌های ساختمانی سعی خواهد شد تمام برنامه‌ریزی‌ها نتیجه بخش باشند. معمار، مهندسان و مدیر پروژه بازرسی‌های کنترل کیفیت را انجام می‌دهند، به درخواست های اطلاعات (RFIs) پاسخ می‌دهند و موارد ارسالی فنی را بررسی و تأیید می‌کنند. در این گام اولویت حصول اطمینان از تحویل پروژه طبق طراحی پیمانکار است.

4 اصل مدیریت پروژه‌های ساختمانی

اکنون که مراحل اصلی مدیریت یک پروژه ساختمانی آشنا شدید، بهتر است با هم نگاهی به 4 اصل مدیریت پروژه‌های ساختمانی بیاندازیم. این فرآیندهای مدیریت ساخت و ساز، کلید مدیریت همه‌ جانبه پروژه از ابتدا تا انتها هستند.

1 . ایده‌پرداری و تحقیق

ایده‌پردازی و تحقیق اولین اصل مدیریت پروژه‌های ساختمانی است. در واقع ایده‌پردازی بخشی از فرآیند بارگذاری رو به جلو (front-end loading) در بخش برنامه‌ریزی و طراحی چرخه عمر پروژه است. در واقع ایده‌پردازی زمانی اتفاق می‌افتد که تمام جزئیات پروژه و تطابق آن با پروژه‌های فعلی و آینده شرکت بررسی شده باشد. پروژه پیشنهادی باید از نظر مقررات قابل اجرا، ادغام با پروژه های موجود، ریسک و عوامل دیگر شرایط اجرایی داشته باشد.

در طول این فرآیند، ایده‌ها از طریق تحقیقات دقیق و تجزیه و تحلیل مبتنی بر داده ها به طرح‌های پیشنهادی پروژه تبدیل می‌شوند. بودجه بندی سرمایه، مطالعات امکان سنجی، طوفان فکری و بررسی راه‌های پیش‌گیری از شکست‌های مالی احتمالی تنها برخی از اقدامات دیگر در این مرحله هستند. یکی دیگر از اهداف ایده پردازی، اطمینان از ثبات وجود پروژه‌های با ارزش بالا و در عین حال حفظ ریسک در سطح قابل مدیریت است.

2 . تعریف و برنامه‌ریزی پروژه

اصل دوم در اصول مدیریت پروژه‌های ساختمانی به تعریف و برنامه‌ریزی پروژه اختصاص دارد. هنگامی که در یک پروژه قرار گرفتید، وقت آن است که برای جلوگیری از بی ‌نظمی فعالیت‌ها و همسو نگه داشتن تیم خود جزئیات پروژه را به دقت بررسی کنید. جزئیات مهمی که باید در این مرحله به آن پرداخته شود شامل محدوده پروژه، جدول زمانی قابل اجرا، منابع مورد نیاز، بودجه معقول و دقیق و شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPI) در پروژه است.

3 . تعیین وظایف در پروژه

با وجود اینکه در هر پروژه ساختمانی گروه‌های زیادی درگیر هستند، باید نقش هر گروه را به صورت دقیق و کامل مشخص کنید. این تببین وظایف، شما را قادر می‌سازد تا کیفیت کار اعضای تیم را کنترل کرده و از سردرگمی و تاخیر در پروژه جلوگیری کنید. وقتی همه اعضای تیم نقش و نحوه انجام وظایف خود در پروژه را بدانند، افزونگی‌ها و دوباره کاری‌ها کاهش می‌یابد و پروژه سریع‌تر انجام می‌شود.

4 . نهایی کردن جزئیات طرح ساخت و ساز

جهت نهایی کردن جزئیات طرح ساخت و ساز، قبل از شروع واقعی فرآیند ساخت و ساز، مدیران پروژه باید با ذینفعان ملاقات کنند تا طرح نهایی پروژه را بررسی و تعیین نمایند. این امر موجب می‌شود شرکت‌های ساختمانی در طول انجام پروژه با چالش‌های کمتری مواجه شوند.

شرکت‌ ساختمانی پارسلند

مدیریت پروژه ساختمانی نیازمند دانش، تخصص و تجربه است. شرکت ساختمانی فرداسازان سرزمین پارس به عنوان یک شرکت ساختمانی معتبر، با بهره‌مندی از کارشناسان و متخصصین در تمامی حوزه‌های ساختمانی، مدیریت پروژه‌های ساختمانی شما را به بهترین‌ نحو انجام خواهد داد.

پارسلند با دانش تخصصی و تجربه کافی در حوزه‌های ساختمانی، آماده ارائه خدمات پیمانکاری ساختمان، مدیریت انواع پروژه‌های ساختمانی از قبیل طراحی، بازسازی و تغییر دکوراسیون، کنترل پروژه و حوزه‌های مربوط قوانین و مقررات و اخذ مدارک، به شما عزیزان است. برای دریافت مشاوره تخصصی و رایگان کافیست با کارشناسان پارسلند تماس بگیرید.

نویسنده: سید مهدی عدنانی ساداتی